POTRZEBY
Co to są POTRZEBY?
Wg. H. Murraya: „Potrzeba jest produktem relacji pomiędzy człowiekiem i środowiskiem”. Potrzeby mają charakter motywacji homeostatycznej czyli niezaspokojenie potrzeb rodzi napięcie, które skłania do poszukiwania sposobu na jego rozładowanie i tym samym powrót do stanu równowagi. Homeostaza w tym kontekście rozumiana jest jako stan równowagi.
Jaki jest związek między potrzebą, a uzależnieniem?
Niezaspokojenie potrzeb rodzi napięcie, a do zniwelowania napięcia wykorzystywana była używka (alkohol, narkotyki, nałogowe zachowanie). Jest to niekonstruktywny sposób radzenia sobie tylko i wyłącznie z napięciem, który nie daje tak naprawdę szansy na zaspokojenie potrzeby. Zatrzymuje rozwój, który może towarzyszyć działaniom zmierzającym do zaspokojenia potrzeby.
„POTRZEBY (…) wybiegają ku przyszłości. Nie są tylko odpowiedzią na impulsy, ale są napięciem motywacyjny, które ma na celu ukształtowanie pewnej wizji przyszłości”. Dają szansę na wzrost i zmianę.
Jakie mamy potrzeby?
Jako ludzie z natury mamy wiele różnych potrzeb. Na przestrzeni wieków rozumienie potrzeb zmieniało się. W tym miejscu proponuję dwie najbardziej użyteczne klasyfikacje. Pierwszą z nich zaproponowali współpracownicy i kontynuatorzy myśli H. Murraya. Wyróżniają 15 następujących potrzeb:
- osiągnięć – motywująca do działań trudnych, ambitnych społecznie prestiżowych, wywołuje uczucie dumy;
- Pdominacji – objawia się w chęci stawania na czele grupy, przewodzenia innym, w odporności na krytykę i skłonności do wpływania na innych;
- wytrwałości – czyli chęć kontynuacji rozpoczętych działań, sumienność, powaga;
- porządku – motywuje do bycia zdyscyplinowanym, kontrolującym siebie;
- zrozumienia siebie i innych – skłania do bycia spostrzegawczym w stosunku do siebie i innych;
- opiekowania się – czyli wrażliwość, życzliwość w stosunku do innych ludzi;
- afiliacji – czyli potrzeba wyrażająca się w dążeniu do bycia razem z innymi ludźmi;
- kontaktów heteroseksualnych – wyrażająca się w serdeczności, energii i aktywności;
- ujawniania się (nazwana też potrzebą ekshibicjonizmu psychicznego) czyli skłonności do egocentryzmu i skupiania uwagi otoczenia na sobie;
- autonomii – motywująca do indywidualizmu, asertywności i skupiania się na swoich potrzebach;
- agresji – a więc impulsywności i reagowania gniewem;
- zmian – motywuje do podejmowania nowych doświadczeń, bycia spontanicznym;
- doznawania opieki i wsparcia – potrzeba szukania wsparcia u innych oraz zdolność do poczucia własnej słabości i uznania jej w sobie;
- Potrzeba poniżania się – która oznacza doznawanie poczucia winy, dostosowywania się do innych za wszelką cenę;
- Potrzeba podporządkowywania się – czyli ustępliwość i konformizm;
Drugą klasyfikacją, jaką chciałabym zaproponować do rozważenia jest klasyfikacja oparta o teorię hierarchii potrzeb Abrahama Maslow. Teoria hierarchii potrzeb wprowadza pewien porządek w myśleniu o potrzebach. Graficznie ma kształt piramidy:
Piramida potrzeb, a uzależnienie.
Uzależnienie narusza podstawę piramidy, co docelowo może spowodować jej zniszczenie.
Warto również pamiętać, że zadbanie o podstawę daje szansę na stabilne budowanie/odbudowywanie wyższych pięter piramidy, ale przede wszystkim jest gwarancją skutecznego utrzymywania abstynencji.
PROGRAM HALT jako program naprawczy podstawy piramidy:
ZATRZYMAJ SIĘ! SPRAWDŹ CZY NIE JESTEŚ ZBYT:
– GŁODNY (HUNGRY)
– ZEZŁOSZCZONY (ANGRY)
– SAMOTNY (LONLY)
– ZMĘCZONY (TIRED)
Jeżeli stwierdzisz, że jesteć zbyt głodny zadbaj o to aby się nasycić. Gdy jesteś zbyt zezłoszczony porozmawija z kimś o tym idź na spacer, odpręż się poćwicz. Jeśli jesteś zbyt samotny spotkaj się z kimś bliskim, ważnym, porozmawiaj o swoich potrzebach. Jeżeli jesteś zbyt zmęczony zastanów się czy masz dostosowany poziom aktywności do swoich możliwości? Jak wygląda Twój sen? W jaki sposób regenerujesz się
Rezalizacja PROGRAMU HALT pomoże Ci utrzymać dobry stan fizyczny i psychiczny. Chroni Cię przed frustracją, napięciem i powrotem do picia/brania/grania.
[i] Materiał przygotowany na podstawie materiałów własnych oraz artykułu M. Kaczmarek: „Napęd na wiele kół”, Poradnik Psychologiczny „Ja, my, oni”, Polityka, tom. 29, 1/2018, str. 9-12 oraz K. Tucholska: „Ku człowieczeństwu”, Poradnik Psychologiczny „Ja, my, oni”, Polityka, tom. 29, 1/2018, str. 13.
